Ngôi chùa tọa lạc tại chân dãy núi đất thuộc thôn Hạ Ninh Trung, xã Liêm Sơn huyện Thanh Liêm tỉnh Hà Nam, chỉ cách Hà Nội khoảng gần 70km. Chùa còn có tên gọi khác là chùa Đùng. Tên gọi cũ của thôn Đùng thuộc xã Liêm Sơn. Chùa Địa Tạng Phi Lai có thế ngai vàng, lưng tựa núi, hai bên là tả thanh long, hữu bạch hổ. Về quy mô, chùa có Tam bảo, nhà thờ tổ, nơi thờ Đức Ông, Đức Thánh hiền; nhà ở, giảng đường, nhà khách, nơi ở của phật tử. Chùa được xây dựng từ thế kỷ thứ X. Thuở đầu chùa có quy mô rộng khoảng 120 gian. Nhiều vua chúa đã từng ghé thăm nơi này. Đến khoảng thế kỷ thứ 17, vua Tự Đức về đây cầu con, khi xuống chân núi, vua nói: Phi lai, được hiểu là có thể quay trở lại hoặc không. Từ đó, chùa được đặt tên Địa Tạng Phi Lai Tự - có nghĩa là Đức Địa Tạng Vương Bồ Tát luôn luôn đến nơi này, cũng có thể Đức Địa Tạng không bao giờ đến nơi này. Mà nơi nào Đức Địa Tạng không về thì nơi đó thành Phật.
Sau rất nhiều thế kỷ trôi qua ngôi chùa đã bị xuống cấp nghiêm trọng và dường như đã bị lãng quên. Vào năm 2015, đại đức chủ trì Thích Minh Quang đã cho xây dựng lại ngôi chùa và lấy tên thành Địa Tạng Phi Lai Tự. Đặc biệt vào những ngày đầu năm,Tết cổ truyền chùa được trang trí nhiều hoa tươi rực rỡ, các tiểu cảnh sinh động để phục vụ du khách gần xa đến tham quan lễ phật và lưu lại cho mình và người thân những khoảnh khắc đáng nhớ của chuyến du xuân . Điểm nhấn ấn tượng khó quên nhất ở dịp du xuân ngày tết tại đây đối với du khách còn là quang cảnh nhộn nhịp của phiên chợ quê ngày tết được nhà chùa kỳ công phục dựng nhằm tái hiện sống động các hoạt động của người xua với hoạt động chợ quê phong phú, đa dạng sắc màu. Những chiếc đu tre, cây nêu…Về du xuân tại chùa du khách có thể lên chùa lễ phật cầu may đầu năm rồi tham quan vãn cảnh rừng cây xanh ngát với nhiều chủng loại cây xanh khác nhau vừa mát mẻ, yên bình vừa trong lành thoáng đãng lại vừa lưu lại những kiểu ảnh ý nghĩa. Ghé chợ quê ngắm nhìn, thưởng thức các món quà quê bình dị giữa trời quê ấm nồng. Chắc chắn đây sẽ là trải nghiệm khó quên của nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ.
Chị Hoàng thị Tâm -Một du khách từ tỉnh Thái Bình đã từng du xuân vãn cảnh chùa trong những ngày đầu xuân năm mới cho biết, đây là lần thứ hai chị đến nơi này. Quả thực chùa nằm trong bối cảnh rất đẹp và sạch sẽ lại có nét trang trí theo triết lý nhà Phật độc đáo, khiến người ta cảm thấy tính tâm và tự vấn lại bản thân mình về cách sống, cách ứng xử với gia đình và xã hội. Bên cạnh đó chùa có khuôn viên không quá cao, nhiều cây xanh nên việc vãn cảnh không quá mệt và thoải mái, không khí trong lành. Môi trường sạch sẽ. Đây đúng là nơi du xuân rất phù hợp. Mọi người có thể đến lễ phật cầu may rồi thăm quan chụp ảnh.
Điểm nổi bật ở Địa Tạng phi lai tự chính là cách bài trí khuôn viên nhà chùa rất riêng và độc đáo dựa vào địa thế sẵn có và sự sáng tạo gắn với triết lý nhà phật. Những lớp sỏi trắng, trên đó là từng lớp gạch mát tạo thành đường đi. Mười hai vòng tròn được vẽ trên nền sỏi tượng trưng cho 12 nhân duyên của con người. Những lớp sỏi trắng này tạo cảm giác thanh tịnh, sạch sẽ, mỗi bước đi như được lướt trên mặt nước nhẹ nhàng. Sự cân đối, hài hòa với thiên nhiên .Tại đây, tòa Tam Bảo là tòa lớn nhất trong ngôi chùa. Trong đó, bức tượng Đức Địa Tạng tại trung tâm cực kỳ uy nghiêm mà cũng rất hiền từ giúp làm tôn lên được vẻ đẹp của ngôi chùa. Phía bên tay phải của chùa chính là khu vực dùng để thờ tự 42 sư tổ trụ trì của chùa Địa Tạng. Đồng thời trong quần thể chùa còn rất nhiều tòa kiến trúc khác như điện Đức Ông, điện Đức Thánh Đạo Hiền, toà điện Phật Quan Thế Âm, các khu nhà ở dành cho tăng ni, tòa để Phật tử nghe giảng đạo và tổ chức những khóa tu bổ ích để các phật tử có thể đến và trải nghiệm cuộc sống tu tập tại đây vào các mùa quanh năm. Điều quan trọng hơn cả là đến với ngôi cổ tự này du khách cảm nhật nét tĩnh tại thư thái, cảnh vật đẹp ý nghĩa, môi trường hài hòa sạch sẽ, an ninh trật tự được đảm bảo. Đại Úy Dương Văn Huy trưởng công an xã Liêm Sơn cho biết: Với lưu lượng người về du xuân vãn cảnh chùa đông đột biến CA xã đã xây dựng kế hoạch tăng cường tuần tra kiểm soát ngày cũng như đêm đồng thời phân luồng giao thông, hướng dẫn du khách đi lại cho thuận lợi. Phân công lực lượng trực 100% quân số từ mồng một tết cho đến hết lễ hội. Khuyến cáo bà con khi về với địa phương phải tuyệt đối tuân thủ hiệu lệnh phân luồng, hướng dẫn về giao thông để tránh ùn tắc, hành lý mang theo cần gọn nhẹ và tự bảo quản, không mang theo các chất gây cháy nổ, vũ khí vật liệu nổ, các chất cấm …để có mùa lễ hội vui tươi, lành mạnh và an toàn.
Một năm cũ bộn bề lo toan vất vả đã qua đi. Mỗi chúng ta hãy dành cho mình và người thân, bạn bè những hành trình nghỉ ngơi, du xuân ý nghĩa nhất để lắng lại tâm hồn. Bồi đắp sức khỏe tinh thần, thể chất. Cầu cho gia đạo bình yên quê hương khởi sắc. Tạo tâm thế vui khỏe bình an sẵn sàng cho một năm mới nhiều hạnh phúc và thành công. Chúc quý vị du xuân vui khỏe và an toàn !
