Những ngày mùa, để hẹn gặp được các chủ máy gặt đập hay làm đất, cuốn rơm thật khó. Bởi dù là loại máy với dịch vụ nào thì khi vào vụ đều phải hoạt động hết công suất để chạy đua cùng thời vụ và thời tiết. Gia đình chị Hiên ở thôn Thong xã Thanh Tâm cũng không ngoại lệ. Chúng tôi may mắn được gặp chị Hiên và đội thợ đang vận hành máy cuốn rơm trên cánh đồng của xã Thanh Hương. Chị Hiên chia sẻ với chúng tôi: Từng là người nông dân gắn bó với cây lúa, sau mỗi vụ thu hoạch, nhìn những gốc rạ bị bỏ không hoặc đốt, chị thấy rất lãng phí cho nên khi đọc được các thông tin trên mạng về máy cuốn rơm chị đã tìm hiểu, nghiên cứu. Cách đây 3 năm gia đình chị đã đầu tư chiếc máy cuộn rơm giá 400 triệu đồng, loại máy này hoạt động tốt trên cả nền ruộng khô và ẩm ướt. Đến mỗi vụ thu hoạch lúa, chị liên hệ các hộ xin rơm và đưa máy đến cuốn thành cuộn để bán cho các cơ sở chăn nuôi trâu bò, trồng rau màu, trồng nấm. Mỗi vụ gia đình cũng thu hàng vạn cuộn rơm nên gia đình còn chuẩn bị cả kho chứa nhưng hầu như rơm về đến đâu khách đến thu mua đến đó. Khách hàng trải rộng khắp nơi từ Mộc Châu, Sơn la đến Ba Vì, Vĩnh Phúc… sau vụ thu hoạch, trừ những ngày mưa, máy cuộn rơm của gia đình hoạt động đến khi hết nguyên liệu trên đồng thì thôi.
Theo quan sát của chúng tôi, máy có cơ chế vận hành khá đơn giản, chỉ sau vài đường chạy máy, những cuộn rơm trọng lượng khoảng 20 kg được bó dây gọn gàng đã hình thành nên vận chuyển, bảo quản dễ dàng, không tốn nhiều công sức đánh đống rơm như kiểu truyền thống trước đây, nếu gia đình trồng màu đến mùa chỉ cần mang cuộn rơm ra che phủ rất nhanh chóng và tiện lợi.
Chị Hiên còn cho biết thêm, nhìn thì đơn giản nhưng quá trình vận hành máy gia đình gặp không ít khó khăn. Căn bản nhất là nhận thức của người nông dân chưa đầy đủ nên đôi khi nguồn nguyên liệu ở địa phương thì nhiều mà máy chưa vận hành hết công suất lại phải đi nơi khác.
Theo thống kê từ ba năm nay trên địa bàn huyện Thanh Liêm xuất hiện loại hình máy cuộn rơm sau mỗi vụ thu hoạch lúa. Hiện toàn huyện có 5 máy cuộn rơm phân bố ở các xã Thanh Tâm, Thanh Nguyên, thị trấn Tân Thanh. Chủ yếu các máy này do các chủ hộ làm dịch vụ máy nông nghiệp tự đầu tư, vận hành khai thác. Với chức năng cuộn nhanh, sạch, gọn, máy cuộn rơm đã phát huy tối đa công suất và tác dụng kép trong sản xuất nông nghiệp. Hầu hết rơm được chủ máy và người dân trao đổi theo hình thức xin-cho là chính.
Bà Đỗ Thị Thanh Nga trưởn phòng NN&PTNT huyện khẳng định: Máy cuộn rơm đã xuất hiện trên địa bàn huyện được vài ba năm nay, từ khi có máy cuộn rơm hoạt động đồng ruộng được làm sạch, tạo điều kiện cho việc làm đất dễ ràng. Ngoài ra, lượng rơm thu được không nhỏ, bà con có thể bán hoặc tận dụng chăn nuôi gia súc, trồng trọt rất hữu ích. Chúng tôi sẽ tiếp tục tuyên truyền nhân rộng trong thời gian tới.
Có thể khẳng định tác dụng kép từ loại hình máy cuộn rơm mang lại cho người nông dân là không thể phủ nhận. Ngoài việc có thêm thu nhập, tích trữ nguồn nguyên liệu cho chăn nuôi và sản xuất rau màu hay trồng nấm ăn thì đồng ruộng được làm sạch mà không cần thu gom rơm rạ thủ công mất nhiều thời gian và tốn kém công sức. Hiện nay đang là vụ thu hoạch rộ, lượng rơm rạ bỏ đi rất lớn, đó chính là tài nguyên nông nghiệp nếu bà con biết tận dụng. Sử dụng máy cuộn rơm, nông dân sẽ dần bỏ thói quen đốt rơm rạ, gây khói bụi, ô nhiễm môi trường sau mỗi vụ thu hoạch, mất cân bằng sinh thái đồng ruộng và lãng phí nguồn nguyên liệu để tái sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, do thời gian thu hoạch để cuốn rơm khá ngắn, số lượng máy chưa nhiều cho nên sản lượng, diện tích xử lý rơm còn rất hạn chế so với nhu cầu. Mặt khác, nhận thức của bà con còn hạn chế nên việc đốt rơm rạ vẫn xảy ra trên các cánh đồng. Nên chăng, các ngành chức năng cần đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân đồng thời khuyến khích người làm dịch vụ và bà con nông dân cùng bắt tay nhau trong mỗi vụ sản xuất ngay từ đầu vụ như các dịch vụ làm đất và thu hoạch lúa đến cuộn rơm. Có ký kết hợp đồng tạo thành vòng tuần hoàn khép kín thì chắc chắn hiệu quả của các loại máy dịch vụ nông nghiệp trong đó có máy cuộn rơm sẽ được phát huy tối đa. Ngoài ra, số lượng máy cuộn rơm trên địa bàn chưa nhiều vì giá máy còn khá cao. Vì thế, rất cần có sự hỗ trợ của Nhà nước để đồng hành cùng người dân tăng cường ứng dụng cơ giới hóa vào sản xuất, nâng cao giá trị thu hoạch trên diện tích canh tác.
